Nudging is bezig aan een echte opmars. Vooral overheden sprongen de laatste jaren mee op de kar. Maar hoe passen steden en gemeenten of overheden dit nu toe in de praktijk? Hoe bereiken ze gedragsverandering dankzij deze nieuwe technieken uit de gedragseconomie? In deze blog vind je ongeveer 20 voorbeelden van nudging in een overheidscontext.
Wil je meer weten over nudging?
Download dan via onderstaande button ons e-book over Nudging voor boordevol inzichten!
Inhoudstabel
· Wat betekent nudging voor steden en gemeenten?
· Voorbeelden van nudging bij (lokale) overheden
· Sociaal bewijs als nudge
· De salient nudge of opvallenheidsnudge bij overheidscampagne
· Implementatie van de feedbacknudge in het lokale beleid
· Invoeren van een standaardoptie om te nudgen richting de juiste keuze
· Nudgen van gewenst gedrag door een commitment te stimuleren.
· Het aanpassen van de omgeving om het gewenste gedrag te vereenvoudigen
· Gamification om gedragsverandering te realiseren
· Conclusie van nudging bij (lokale) overheden
Wat betekent nudging voor steden en gemeenten?
Bij nudging ligt de focus op gedragsverandering, maar nudging is uiteraard niet de enige manier om dit te bereiken. Gewenst gedrag zou je volgens deze klassieke instrumenten op drie manieren kunnen uitlokken. De eerste manier is door iemand met een wortel te belonen. Dit is een metafoor voor het belonen van gewenste acties, zoals een financiële stimulus om zonnepanelen te installeren.
De tweede manier is een stok om mee te slaan. Dit is een metafoor voor het bestraffen van ongewenst gedrag. Boetes en gevangenisstraffen zijn hier een prima voorbeeld van. Preken is het derde klassieke instrument. Het gaat hier eigenlijk over preventie en communicatie. Via allerhande borden aan de kant van de autosnelweg worden we overtuigd om niet te snel te rijden. Als we dit wel doen, worden we misschien geflitst en krijgen we een boete (stok om mee te slaan).
Nudging kan gezien worden als een vierde instrument, een aanvulling op het klassieke trio. De kleine duwtjes of nudges spelen in op ons gedrag doordat ze een invloed hebben op de manier waarop we keuzes maken. We hebben dan over de keuzearchitectuur. Dit betekent dat de manier waarop keuzeopties worden gepresenteerd, een invloed heeft op de keuze die je gaat maken. Door bepaalde keuzes aantrekkelijker, dichter, gevaarlijker, duurder, makkelijker, … te laten uitschijnen, kan je keuze beïnvloed worden.
Voorbeelden van nudging bij (lokale) overheden
De laatste jaren zijn nudges geëvolueerd van iets innovatief tot een algemeen gebruikt instrument in de publieke sector. Er zijn verschillende technieken die een overheid kan toepassen. In dit ebook bespreken we tal van voorbeelden, opgedeeld in verschillende technieken. We bespreken zowel cases van steden en gemeenten, alsook van nationale overheden.
Sociaal bewijs als nudge
Wat vatten de sociaal bewijs nudge even kort samen met een eenvoudig voorbeeld.
Stel dat je gaat dineren in een onbekende stad. Je hebt de keuze tussen twee restaurants: de ene zaak zit bomvol mensen en de andere zaak is bijna leeg. Welk restaurant zal je kiezen?
De meeste mensen zullen kiezen voor de volle zaak. Als veel anderen voor iets kiezen, gaan we zelf ook sneller geloven dat het goed is. Dit voorbeeld illustreert het effect van sociaal bewijs (social proof). Mensen zijn van nature sociale wezens. We willen graag deel uitmaken van de meerderheid. Wat de groep doet, zullen wij ook doen.
Voorbeelden sociaal bewijs in een overheidscontext:
Minder waterverbruik
In Costa Rica maakte men gebruik van social proof om het waterverbruik van mensen te verminderen. De lokale overheid stuurde, samen met de rekening voor het water, een sticker met een smiley die aangaf of ze meer of minder verbruikten dan hun buren. Wanneer ze minder verbruikten, was dit een lachende smiley; wanneer ze meer verbruikten een boze smiley en een brief met informatie over hoe ze minder konden verbruiken. Hierdoor daalde het waterverbruik van de groep die meer verbruikte met ongeveer vijf procent.
Minder energieverbruik
Een ander voorbeeld komt uit het Verenigd Koninkrijk. Hier paste ze social proof toe om het energieverbruik te minderen. Wanneer huizen werden uitgerust met slimme meters die real-time feedback gaven over hun energieconsumptie en die vergeleken met andere huishoudens, nam men een significante daling waar in het energieverbruik.
Belastingen sneller betaald
De salient nudge of opvallenheidsnudge bij overheidscampagne
Als mens hebben we van nature een voorkeur voor zaken die opvallend en waarneembaar zijn. We concentreren ons dus eerder op items die ‘saillant’ zijn of afwijken en we negeren bijgevolg de minder zichtbare zaken uit onze omgeving. In de cognitieve psychologie noemt men deze vertekening de ‘salience-bias’.
Voorbeelden van de salient nudging in een overheidscontext:
Minder peuken op de grond
In Vilvoorde onderzochten ze hoe rokers hun sigaretten niet meer overal op straat zouden gooien. De oplossing hiervoor was het toepassen van een salient nudge en het invoeren van peuktegels. Op bepaalde locaties verfde men een kader rond de peuktegel. Uit dit onderzoek bleek dat het aantal peuken dat in de peukentegel kwam met 47% steeg.
Minder zwerfvuil
Een Vlaamse studie testte verschillende opties uit om zwerfvuil tegen te gaan. Hieruit bleek dat als er een fluo vlag naast vuilbakken werd geplaatst, de hoeveelheid zwerfvuil enorm verminderde. Dit is een voorbeeld dat wanneer iets opvalt, het meer onze aandacht trekt en gemakkelijker ons gedrag zal sturen.
Implementatie van de feedbacknudge in het lokale beleid
Het geven van feedback kan ook als een nudge dienen. Hierbij worden mensen gewezen op hun gedrag, zonder dat er een directe consequentie aan vast hangt. Vaak gebeurt dit ook real-time. Wanneer iemand je confronteert met je gedrag, denk je meer na over je handelingen en ben je dus meer geneigd om je gedrag te wijzigen.
Enkele voorbeelden van de feedbacknudge bij overheden:
Een mooi voorbeeld hiervan zijn de snelheidsmeters die aangeven hoeveel km/uur je rijdt. Deze tonen je snelheid met een lachende (groene) of boze (rode) smiley, afhankelijk van je snelheid. Uit studies blijkt dat de smiley een impact heeft op de snelheid van bestuurders Zo zullen ze afremmen bij het boze gezichtje. Het blijkt echter wel dat dit effect na vijf weken ongeveer verdwijnt. Het is dus aangeraden om regelmatig de meters van plaats te veranderen.
Een andere toepassing van feedback is die van de Nijntje- verkeersborden die men plaatste naast de weg. Doordat mensen die specifieke borden associëren met kinderen, rijden bestuurders minder snel. Wanneer de verkeersborden geplaatst werden in een zone van 50 km/uur, daalde de gemiddelde snelheid van 49 naar 45 km/u. In een zone van 30 km/u, daalde de gemiddelde snelheid van 41 naar 37 km/u.
Invoeren van een standaardoptie om te nudgen richting de juiste keuze
Door de dagdagelijkse drukte en de overvloed aan informatie, zijn onze beslissingen vaak een gevolg van onbewuste, niet-rationele invloeden. Wanneer men een standaardoptie voorziet, zijn mensen sneller geneigd om hiervoor te kiezen.
De gewenste keuze presenteert men dus als de ‘standaardoptie’ of ‘default option’. De standaardoptie is de optie die het minste inspanning vergt. Beleidsmakers trachten via het geven van een standaardoptie beslissings- of inschattingsfouten van burgers te beperken.
Enkele toepassingen van de standaardoptie bij overheden:
Meer orgaandonors
Een toepassing van de standaardoptie door de Belgische overheid is het principe van ‘veronderstelde toestemming’ bij orgaandonatie na overlijden. Dat wil zeggen dat iedereen standaard orgaandonor is. Voel je niet echt de behoefte om orgaandonor te zijn, kan je jezelf uitschrijven om officieel geen orgaandonor te zijn. Dit noemen ze ook wel een opt-out-systeem. Maar omdat het standaard een opt-in-systeem is in België, blijven dus veel mensen orgaandonor.
Minder zitten in het gemeentehuis
In het gemeentehuis van Utrecht wou men de medewerkers motiveren om meer staand te werken omdat dit gezonder is. Hiervoor werden de bureaus in de ochtend standaard op stahoogte ingesteld. De standaardopties was dus staan, maar men kon deze altijd naar beneden plaatsen. Toch werkten de medewerkers zeven keer vaker staand.
Minder reclame in de postbus
In Rotterdam en Amsterdam verving men de stickers die aangeven dat je geen reclame wil ontvangen door stikkers die aangeven van wel. Bewoners die wensen om wel reclame te ontvangen moeten dus een sticker aanvragen. De standaardkeuze was dus geen reclame. Als gevolg van deze actie was er minder papierverspilling, wat natuurlijk positief is voor het milieu.
Nudgen van gewenst gedrag door een commitment te stimuleren
Veiliger rijden
Een ander voorbeeld hiervan is de BOB-sleutel die je krijgt na het geven van een negatieve alcoholtest. Deze sleutel werkt ook als een commitment. Want je zal sneller geneigd zijn om dit positieve rijgedrag consistent verder te zetten. Door middel van de sleutelhanger, worden mensen eraan herinnerd dat ze veilig moeten blijven rijden en enkel nuchter achter het stuur mogen kruipen.
Minder zwerfvuil dankzij nudging
Een commitment paste men ook toe in het beleid in Leeuwarden om bewoners te stimuleren tot het correct dumpen van afval in de ondergrondse containers. Er werd aan de bewoners gevraagd of ze belang hechten aan een propere omgeving en of ze dat wouden laten zien door middel van het aanbrengen van een sticker aan de deur of het raam. Bij de containers visualiseerde men de sticker ook om de bewoners aan hun commitment te doen herinneren.
Het aanpassen van de omgeving om het gewenste gedrag te vereenvoudigen
De complexiteit van informatie heeft een grote invloed op de keuzes die mensen maken. Er zijn namelijk limieten aan ons denkvermogen. Door het vereenvoudigen van complexe informatie en het begrijpelijk maken van de context, kan je het keuzeproces positief beïnvloeden. Met vereenvoudiging bedoelen we het verhelderen en het presenteren van informatie op een toegankelijke manier, die past bij de informatieverwerkingsmogelijkheden van de mens. Het vereenvoudigen en structureren van informatie helpt mensen dus om betere keuzes te maken.
Enkele voorbeelden waar men de omgeving wijzigde:
Minder zwerfvuil door geverfde voetstappen
Een Zweedse studie toonde in 2012 aan dat het aanbrengen van geverfde voetstappen op de grond, die leidden naar een vuilbak, zorgden voor 46% minder zwerfvuil op straat.
Minder wildplassen
De Zweedse studie deed men na in Gent, aan de Vlasmarkt, om wildplassen tegen te gaan. Dit zorgde voor 51,9% minder wildplassers per dag en had dus een positief effect. Daarnaast schilderden ze in Gent pijlen op de grond die de richting aangaven naar de dichtstbijzijnde toiletten. Het effect hiervan was een daling van 72,31% wildplassers per dag. Op deze manier werd de informatie en de keuze makkelijker of toegankelijker gemaakt.
Minder pizzadozen op de grond
In de gemeente Schoten hebben ze sinds kort ‘pizza vuilbakken’ geplaatst om zwerfvuil en sluikstorten
tegen te gaan. Mensen moeten hun pizzadozen niet plooien of te scheuren aangezien de vuilbakken bestemd zijn voor pizzadozen. Door het plaatsen van deze vuilbakken zullen mensen hun dozen in de vuilbaak droppen in plaats van de grond. Het werd makkelijker gemaakt om pizzadozen weg te gooien.
Gamification om gedragsverandering te realiseren
Gamification is het toepassen van spelelementen in een niet- spelcontext om saaie processen of taken aantrekkelijker te maken. Dit zorgt ervoor dat mensen intrinsiek gemotiveerd zijn en zich meer engageren om hun gedrag te veranderen of om vol te houden. Het is een krachtig hulpmiddel om innovatie te stimuleren en vaardigheden te ontwikkelen bij burgers. In de literatuur wordt er ook wel gesproken over Gamifying Government.
Enkele voorbeelden die gamification verduidelijken:
Minder snelheidsovertreders
In Zweden paste men een vorm van gamification toe om de verkeersveiligheid te bevorderen. Men koppelde een wedstrijd aan een snelheidscamera. Bestuurders met een correcte rijsnelheid maakten kans op een geldprijs die bestond uit de inkomsten van de geldboetes. De bonus werd dus betaald door bestuurders die een snelheidsovertreding maakten.
Meer in de vuilbak
In Antwerpen installeerden ze sprekende vuilbakken. Het motiveert de mensen om hun vuilnis steeds in de vuilbak te gooien en niet op de grond. De stem die er aan toegevoegd is, oefent een positieve invloed uit op de user experience.
Gezonder eten dankzij een lokale nudgecampagne
De lokale overheid van Santiago (Chili) stimuleerde jongeren tussen 10 en 12 jaar om gezondere keuzes te maken door een lokale competitie op te zetten onder de eigen scholen. Men kon punten winnen als ze gezonde keuzes maakten. De scholen met de meeste punten won dan prijzen als extra speelmateriaal of extra bezoek aan het zwembad.
Conclusie van nudging bij (lokale) overheden
Nudging is een handige methodiek die lokale overheden kunnen hanteren om gewenst gedrag uit te lokken. Dat kan gaan van het naleven van de maatregelen tot het stimuleren van een gezonde levensstijl. Door enkele technieken van nudging te implementeren in je beleidsstrategie kan je positieve veranderingen met impact teweegbrengen in je stad, gemeente of provincie.
Over heel de wereld passen overheden gedragswetenschappen toe om diensten en levens te verbeteren. Aarzel niet om ons te contacteren als je hier eens over van gedachten wilt wisselen.
Wil jij nudging toepassen in je beleid?
Aarzel dan niet en contacteer ons via onderstaande button!
Of gewoon benieuwd hoe wij andere gemeentes of steden reeds hielpen? Aarzel niet om contact op te nemen met ons! Op deze manier kunnen we enkele cases bespreken.
