Het lanceren van lokale lijsten blijkt succesvol te zijn. De gemeenteraadsverkiezingen in Nederland resulteerden in een succes voor de lokale lijsten. Een domper op de feestvreugde was de lage opkomst nu er geen sprake meer is van de opkomstplicht. Wat zal het effect zijn van de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 in Vlaanderen op de lokale lijsten en wat zijn de verwachte opkomstcijfers?
Heb je vragen omtrent het succesvol lanceren van lokale lijsten? Aarzel dan zeker niet om contact met ons op te nemen. We geven je graag vrijblijvend advies.
Gemeenteraadsverkiezingen in Nederland
In maart vonden gemeenteraadsverkiezingen in Nederland plaats. Als we naar de resultaten kijken valt het op dat de lokale partijen het weer uitstekend hebben gedaan. Ze behalen namelijk 36,4 procent van de stemmen wat overeenkomt met 3457 raadzetels van de 8237 te behalen . Zo is “Sluis Lokaal” de grootste partij met 4 zetels in Sluis, haalt “Echt voor Barendrecht” met 60% van alle stemmen een absolute meerderheid en is in Rotterdam “Leefbaar Rotterdam” de winnaar met 11 zetels. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van lokale partijen die het zeer goed doen in Nederland. Dit staat in contrast met de landelijke partijen die stabiel blijven of zelfs verlies kennen. Zo blijft de VVD de grootste partij maar verliezen ze wel ten opzichte van 2018. Waar het 4 jaar geleden nog meer dan 13% van de stemmen kreeg zakken ze nu naar 11,5%.
Historisch lage opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen
Opmerkelijk bij deze gemeenteraadsverkiezingen was de historisch lage opkomst. Slechts 50,3% van de kiesgerechtigden trokken naar de stembus. In 2018 lag de opkomst nog op 55%. Met de afschaffing van de opkomstplicht bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2024 is het nog afwachten of we in Vlaanderen ook naar zulke opkomstpercentages zullen dalen. Professor politicologie Herwig Reynaert aan de Universiteit van Gent verwacht dat op termijn de opkomstcijfers in Vlaanderen langzaam aan richting het niveau van Nederland zullen gaan. Hij gelooft echter niet dat bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 deze cijfers meteen naar 50% zullen dalen. Hij haalt hier verschillende redenen voor aan. Aangezien er in mei eerst nog federale, regionale en Europese verkiezingen zijn, waarbij er wel nog stemplicht is, zullen veel mensen uit verwarring ook gewoon in oktober bij de gemeenteraadsverkiezingen opnieuw gaan stemmen. Daarnaast zijn de gemeenten over het algemeen ook kleiner in Vlaanderen dan in Nederland. Daardoor is de afstand tussen politieker en burger kleiner waardoor ze gemakkelijker te overtuigen zijn om te gaan stemmen.
Het succes van lokale lijsten in Nederland
Het succes van lokale partijen in Nederland is zeker geen toeval. Het zou wel heel kort door de bocht zijn om deze sterke resultaten af te doen als “proteststemmen” tegen de landelijke partijen. Het feit dat lokale partijen zo hoog scoren is een trend die zich de laatste jaren steeds sterker manifesteert. Zo haalden lokale partijen, bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen van 2018, gezamenlijk ook al een derde van de stemmen en regeerde de afgelopen tijd in ongeveer driekwart van de gemeenten een partij die niet op landelijk niveau meedoet. Toen gaven bijna twee miljoen kiezers hun stem aan een lokale partij. Dat was ruim één miljoen kiezers meer dan het aantal kiezers dat op de lijsten van de grootste landelijke partij stemde, de VVD van Mark Rutte. Als we verder terug gaan in de tijd zien we dat lokale partijen alleen maar meer en meer stemmen halen in Nederland. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1998 haalde lokale partijen 24,6%. 20 Jaar later is dit gestegen tot 36,7%.
Lokale lijsten in Vlaanderen als interessante strategie
In Vlaanderen domineren nog altijd de nationale partijen de gemeenteraadsverkiezingen. Met de veranderingen die er aankomen bij de Vlaamse gemeenteraadsverkiezingen van 2024 zijn de sterke resultaten die we zien bij lokale partijen in Nederland heel interessant. Zo besliste de Vlaamse regering dat de stemmenkampioen van de grootste fractie in de gemeente het initiatiefrecht krijgt. Dit wilt zeggen dat zij gedurende twee weken na de verkiezingsdag de tijd krijgen om een coalitie te proberen vormen. De grootste fractie zijn wordt dus nog belangrijker.
Uit onderzoek van Dandoy et al., dat ze uitvoerden bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, blijkt dat lokale partijen en lijsten ook goede strategieën zijn in Vlaanderen. De verkiezingen in 2018 vonden plaats in een context van verzet tegen de drie traditionele partijfamilies. Dit had als gevolg dat er een toenemend gebruik van het label ‘burgerlijst’ was. Traditionele partijen probeerden hierop in te spelen door hun campagnestrategie aan te passen of door het partijpolitieke en professionele karakter van de kandidaten op hun lijsten te matigen. Zo liet men bij de CDH toe dat lokale afdelingen het officiële label van de partij niet hoeven te gebruiken om zo meer open, minder partijpolitiek of meer burgergericht te lijken. Sterker nog, men moedigde het zelfs aan. Zo deelde men het aantal lijsten van CDH door drie met slechts 48 lijsten in Wallonië en Brussel.
Cijfers van de lokale lijsten en kartels in Vlaanderen
Als we kijken naar de cijfers van de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 vallen er enkele zaken op. De leeftijdsgroep die het vaakst op een lokale lijst of kartel stemde zijn zowel bij Nederlandstalige als Franstalige kiezers 18- tot 34- jarigen. Voor de lokale lijst was dit 36,8% bij de Nederlandstalige kiezers en 36,0% bij de Franstalige keizers. Daarnaast waren 44,1% van de kiezers die op een kartel stemde tussen de 18 en 34 jaar oud. Een andere belangrijke factor die invloed heeft op het stemgedrag is de gemeentelijke context. Lokale lijsten domineren ontegensprekelijk de landelijke wereld. Bij landelijke gemeentes hebben lokale lijsten namelijk 67,1% kans om kiezers aan te trekken in Vlaanderen. In Wallonië en Brussel is deze kans 44,2%. Lokale lijsten kunnen dus met hun consensusgerichte standpunten vooral electoraal voordeel doen in kleinere gemeenten met een meer homogene bevolking. In de grotere gemeenten met meer ongelijkheden worden daarentegen nationale politieke breuklijnen geactiveerd. De kiezer opteert daar vaker voor lijsten van nationale partijen.
Wil je nog meer informatie omtrent politieke marketing? Klik dan op onderstaande button voor een gratis e-book boordevol interessante inzichten!
Heb je nog meer vragen omtrent het succesvol lanceren van lokale lijsten? Aarzel dan zeker niet en contacteer ons via onderstaande button!
Bronnen:
Gradus, R., Budding, T., & Dijkgraaf, E. (2021). Lokale democratie: opkomst lokale partijen en politieke fragmentatie. Bestuurswetenschappen, 75(3), 5–17. https://doi.org/10.5553/bw/016571942021075003002
Otjes, S., & Van Ostaaijen, J. (2021). Lokale partijen tussen eenheid en verscheidenheid. Bestuurswetenschappen, 75(4), 6–9. https://doi.org/10.5553/bw/016571942021075004002
Dandoy, R., Dodeigne, J., Steyvers, K., & Verthé, T. (2020). Lokale kiezers hebben hun voorkeur. De gemeenteraadsverkiezingen van 2018 geanalyseerd. Vanden Broele Uitgeverij.
Maes, B. (2022). Sluis Lokaal grootste partij in raad Sluis, ook VVD en PvdA winnen. PZC.nl. https://www.pzc.nl/zeeuws-vlaanderen/sluis-lokaal-grootste-partij-in-raad-sluis-ook-vvd-en-pvda-winnen~acb9c1d1/
Noem de winst van lokale partijen nou niet meteen ‘de proteststem’. (2022). AD. https://www.ad.nl/politiek/noem-de-winst-van-lokale-partijen-nou-niet-meteen-de-proteststem~a6ebc141/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
van Diepen, T. (2022). Lage opkomst, grote versnippering: bieden Nederlandse verkiezingen vooruitblik op 2024? Het belang van Limburg. https://www.hbvl.be/cnt/dmf20220317_96142428?adh_i=&adh_i=&articlehash=oShc5ctId7RWnG2iKU%2B4KvzTHN1l95k5%2FU9uh4xvMuPUZm%2BnFueH4MZpcqAu7EhGCYXlPLKVWheLm8QlKq96b2uqq%2FEuoE%2FbkEfFPVpOhv%2F38tjpuv7n7QTex7LAVINaHHQ4pod%2BPV1x80cKMHyCuOnzfWMF9yoN%2Bc2NQ4lkjFHzPvgwHUHRqcw7FMGL2YMosz1SWcWIpPmBkq%2BY66RCG1yjurXuCqyxbLudZLeoLQ3%2BhTaVOQUcv1v1xROBlEEVDwVr%2F3%2BePDrbkSLvGXcDwA63yQkSX7Hb52hHqlt1xfK%2BsAWc7RLKd2d3bDaHjnwbinVJDAtACgS7MPlVC2kb7A%3D%3D
