Het is van uitermate belang dat de overheid consistent inzet op een veilige verkeerssituatie. Nudging kan hierbij dienen als hulpmiddel om de mobiliteit en verkeersveiligheid te verbeteren. Er bestaan verschillende manieren om weggebruikers een duwtje te geven in de rug richting het gewenste gedrag, namelijk veilig rijden. Het manipuleren van bepaalde elementen in de omgeving kan al leiden tot een lagere snelheid van bestuurders. Deze blog geeft een aantal cases waarin men nudging toepast om de mobiliteit en verkeersveiligheid te optimaliseren.
Wil jij nudging toepassen in je beleid?
Aarzel dan niet en contacteer ons via onderstaande button!
Feedback om gedrag positief bij te sturen
Je kan feedback toepassen als nudge om het gedrag van de bestuurder op een positieve manier bij te sturen. Wanneer mensen attent gemaakt worden op hun gedrag, zeker wanneer het gaat over gevaarlijk gedrag, springen ze er bewuster mee om en vergroot de kans op gedragsaanpassing.
Een bekend voorbeeld van feedback als nudge in het verkeer zijn de timers naast verkeerslichten. Deze laten zien hoe lang een voetganger, fietser of automobilist hoort te wachten tot het verkeerslicht weer groen is. Wanneer een weggebruiker een timer ziet die aangeeft hoe lang hij nog moet wachten, verhoogt de kans dat hij ook zal stoppen en wachten. De timer geeft vooruitgang weer en verhoogt de motivatie van de weggebruiker om te wachten. Andere voordelen van een timer voor automobilisten kunnen gaan over een beter milieu of verminderde stress. Uit een studie blijkt dat het aantal automobilisten dat stopt bij een oranje licht met 13% stijgt wanneer er een timer getoond wordt [3].
Een ander mooi voorbeeld van feedback in het verkeer zijn de snelheidsmeters die aangeven hoeveel km/uur iemand rijdt. Deze tonen dan de snelheid met een lachende, groene, of boze, rode, smiley. Uit studies blijkt dat de smiley een impact heeft op de snelheid van bestuurders en dat ze sneller afremmen bij het zien van het boze gezichtje. Dit is een goed voorbeeld van feedback, omdat mensen hierbij direct gewezen worden op hun snelheid. Het effect van de nudge verdween wel na ongeveer vijf weken. Het is dus aangeraden om regelmatig de meters van plaats te veranderen, om ze nadien terug te plaatsen. Dit zorgt ervoor dat het opnieuw de aandacht trekt en opgemerkt wordt.
Salience bias om de snelheid te doen afnemen
Volgens salience bias hebben we een voorkeur voor zaken die opvallen en afwijken. Het is een nudgetechniek die men vaak toepast bij het optimaliseren van de verkeersveiligheid. De zaken die we uit automatisme doen, kunnen dan doorbroken worden.
Een studie onderzocht verschillende manieren om automobilisten hun snelheid te laten verminderen met behulp van opvallende aanpassingen in de omgeving [1]. Eerst voerde men een onderzoek uit naar het schokeffect door een bord naast de weg te plaatsen die verwees naar een verkeersongeluk waarbij iemand omgekomen was. Dat leidde tot een gemiddelde snelheidsafname van 5%. Vervolgens paste men de weg aan om een bepaald geluidseffect te veroorzaken. Specifiek maakten ze bepaalde stukken op de weg minder verhard zodat die een onaangenaam geluid veroorzaken wanneer bestuurders erover reden. Deze aanpassing resulteerde in een gemiddelde snelheidsafname van 6%. Tot slot onderzocht men optische effecten. De opzet van het experiment bestond uit het schilderen van horizontale strepen op het wegdek waarvan de tussenafstand steeds versmalde. Dit zorgde voor een gemiddelde snelheidsafname van 8%. De implementatie van bovenstaande nudges deed het aantal ongevallen met 20% dalen.
Op de Vlaamse wegen voerde men ook een nudge-experiment uit in 2017. Men bracht witte lijnen aan op de wegen die steeds dichter bij elkaar kwamen te liggen. Langs de kant van de weg plaatsten men bomen die gelijk stonden met de witte lijnen en dus ook steeds een kleinere tussenafstand hadden. Doordat de bomen en lijnen steeds sneller en dichter tegen elkaar kwamen, leek het als bestuurder dat je sneller reed. Daardoor zijn bestuurders geneigd af te remmen, wat ook bleek uit de resultaten van de studie.
Salient nudges kan men ook toepassen om de snelheid van de fietser te doen afnemen. Er bestaan hier verschillende manieren voor, namelijk:
- Het schilderen van horizontale lijnen op het fietspad waarvan de tussenafstand steeds verkleint.
- Het schilderen van verticale lijnen naast het fietspad die naar elkaar toekomen.
- Het invoeren van een digitale snelheidspaal die toont hoe snel iemand fietst.
Dit zijn allemaal aanpassingen aan de omgeving die ervoor zorgen dat de weg en de eventueel te hoge snelheid extra opvalt.
Opvallende zaken zorgen er dus voor dat mensen hun rijstijl aanpassen. Een ander experiment toonde aan dat de gemiddelde snelheid van bestuurders afnam en dat bestuurders zich meer bewust waren van overstekende voetgangers en fietsers wanneer men de wegmarkeringen schilderde in een zigzag beweging in plaats van een rechte beweging. Hier geldt opnieuw hetzelfde principe: datgene wat opvalt, trekt de aandacht en zorgt ervoor dat mensen meer bewust zijn van hun gedrag.
In Nederland onderzochten ze in welke mate een salient nudge de snelheid van bestuurders doet afnemen op afritten van autostrades. Ze plaatsten lichten op de grond langs de afrit. Deze dynamische lichten gingen aan wanneer de bestuurder te snel reed. De maatregel zorgde ervoor dat het aantal voertuigen dat de snelheidslimiet overschreed met 40% afnam en de gemiddelde snelheid daalde met 4,9%.
De Bruna-verkeersborden vormen ook een toepassing van de salient nudge. Deze verkeersborden hingen op in de regio Rotterdam-Den Haag om automobilisten trager te laten rijden. Aangezien het opvalt en de aandacht trekt van de bestuurder, vormt het tevens een salient nudge. De figuurtjes vormen een associatie naar kinderen en zorgen ervoor dat mensen gaan vertragen. Dit is dan weer het resultaat van priming. Uit de studie bleek dat wanneer men deze borden in een 50km/u zone plaatsten, de snelheid daalde van 49 naar 45km/u. In 30km/u zones daalde de snelheid van 41 naar 37km/u. Door de snelheidsdaling daalde eveneens het aantal verkeersongevallen met 5%.
Toch bleken de Bruna-borden slechts een week het gewenste effect te hebben, omdat er een gewoonte-effect ontstond. Het is van belang dat de nudge opvalt. Wanneer dat niet meer het geval is, moet men de borden tijdelijk verwijderen of verplaatsen. Nadien kunnen de borden opnieuw geplaatst worden om aandacht te krijgen.
Een ander voorbeeld van een salient nudge is een optische illusie. Wereldwijd maakt men in verschillende steden gebruik van optische illusies op de weg om automobilisten te laten vertragen. Mogelijke aanpassingen hierbij zijn onder andere geschilderde kinderen in speelzones of levensgrote, geschilderde kinderen op de baan. Bestuurders remmen spontaan af wanneer ze deze figuren op de grond zien.
In Groningen, Rotterdam en Enschede plaatsten ze dan weer borden waarop te lezen was dat fietsers vaker een groen licht krijgen bij regen. Dit stimuleert weggebruikers om zich te verplaatsen met de fiets. Daarnaast draagt deze nudge dus bij tot een beter milieu en een vlotter verkeer bij slecht weer.
Vereenvoudiging om verkeersveilig fietsen te nudgen
Nederland stimuleert zijn burgers tot meer en verkeersveilig fietsen door middel van vereenvoudiging. In Den Haag plaatsten ze omwegborden die fietsers overtuigden om de omweg te volgen in plaats van de borden te negeren. Dit deden zo door de extra fietsminuten én het extra aantal calorieën die de fietsers zullen verbranden te vermelden indien ze de omweg volgden. Deze borden maakten het omfietsen aantrekkelijker, zorgde voor een verhoogde verkeersveiligheid en de gemeente zag ook duidelijk dat er minder mensen deze omleidingsborden negeerden.
Een ander voorbeeld van vereenvoudiging voor de fietser is het plakken stickers op het fietspad die de snelste route richting het centrum laten zien. Deze nudge actie ontstond naar aanleiding van de extreem drukke fietspaden die iedereen nam richting het centrum. Door fietsers te stimuleren om de alternatieve route te nemen, ontlaste men de drukke fietsroute en konden fietsers het kruisen van de trambaan vermijden. De opvallende signalen op de weg doorbraken het gewoontegedrag waardoor het overgrote deel van de fietsers de aanbevolen route volgde.
Men past hier in totaal drie technieken toe, namelijk de salient nudge, vereenvoudiging en de standaardoptie. De opvallende kleuren is een toepassing op salience bias, de aanbevolen en snelste route presenteert men als de vereenvoudigde en de standaard route.
Het framen van een potentieel verlies
In Wisconsin pasten ze nudging toe door een flitswagen met een bord te plaatsen langs de weg om bestuurders hun snelheid te laten dalen. Bepaalde borden toonden hoeveel dagen iemand gemiddeld in het ziekenhuis lag na een verkeersongeval. Andere borden gaven de kans op een autocrash of de kosten bij een autocrash weer. Daarnaast is het ook een toepassing op het geven van feedback. De flitswagen stelde de snelheid van de bestuurder vast en personaliseerde de boodschap aan de hand van de vastgestelde snelheid. Door de opvallende en confronterende boodschappen, zullen automobilisten hun snelheid verminderen bij het voorbijrijden van deze borden.
De illusie van autoriteit om de verkeersveiligheid te optimaliseren
De volgende nudgetechniek die men kan toepassen om de mobiliteit en verkeersveiligheid te optimaliseren is autoriteit. In India doen ze dat door levensgrote borden van agenten in uniform te plaatsen naast de wegen om de snelheid van bestuurders te doen dalen. Gelijkaardige voorbeelden voerden men ook al uit in China, de Verenigde Staten en enkele Europese landen.
Deze nudge werkt echter niet op lange termijn. In de UK reed een motor een politieagent aan, omdat hij dacht dat dit een bord was. Het is dus aangeraden om zeer voorzichtig te zijn met deze nudge, omdat deze zeer negatief kan uitdraaien. Met dit ongeval in het achterhoofd, plaatsten andere steden een levensgroot bord van een politiecombi in plaats van een politieagent.
Sociaal bewijs als krachtige nudge
Social bewijs houdt in dat wij als mensen vaak hetzelfde gedrag vertonen als anderen rondom ons. Het is een krachtige nudge die in verschillende situaties toegepast wordt. Uitdrukken hoeveel mensen de toegelaten snelheid volgen, is een voorbeeld van sociaal bewijs als nudge. Een bord dat het volgende vermeld: ‘Hier volgt 93% de toegelaten snelheid’ heeft een positiever effect dan ‘Vorige maand waren er 99 overtreders”. Dit komt omdat mensen geneigd zijn om anderen te volgen. Vermelden dat een hoog percentage het gewenste doet, zorgt er dus voor dat anderen dat gedrag ook zullen vertonen.
Reminders en commitment devices om consistentie in gewenst gedrag teweeg te brengen
Ten slotte kan men gebruik maken van reminders en commitment devices om de verkeersveiligheid te garanderen. Eens iemand zich verbindt aan iets, is de kans groot dat deze persoon consistent is in die verbintenis, zelfs wanneer er geen gevolgen gekoppeld zijn aan het niet-naleven ervan. Dit noemt men ook wel escalatie van commitment of een commitment device. Het welbekende gordeldiertje of de BOB sleutel, dient als een commitment device. Je ontvangt zo een sleuteltje tijdens een alcoholcontrole wanneer je veilig rijdt. Bestuurders zullen steeds geneigd zijn om veilig te rijden aangezien de sleutelhanger hun doet herinneren aan de commitment. Op die manier brengt een commitment gewenst gedrag teweeg.
Er zijn verschillende manieren waarop je nudging kan toepassen om een veilige verkeerssituatie te bekomen. Houd rekening met het tijdelijke effect van meerdere nudges. Om nudges optimaal in te zetten, kun je ze best eerst testen voor je ze implementeert. Daarnaast heeft het inzetten van verschillende nudges en het hanteren van een rotatiesysteem om de nudges deeltijds in te zetten, een gunstig effect.
Vond je dit interessant en wil je meer weten over het toepassen van nudging om de mobiliteit en verkeersveiligheid te verbeteren?
Aarzel dan niet om ons te contacteren voor meer informatie.
Wil je nog meer informatie omtrent nudging?
Klik dan op onderstaande button voor een gratis e-book boordevol interessante inzichten!
Bronnen:
[1] Behavia. Behavioral insights for traffic safety https://behavia.de/expertise/interventions/traffic-safety/#_ftn1
[2]Brainsteinseifer. ELM Grove Police. Geraadpleegd via: https://www.briansteinseifer.com/elm-grove
[3] Islam, M. R., Wyman, A. A., & Hurwitz, D. S. (2017). Safer driver responses at intersections with green signal countdown timers. Transportation research part F: traffic psychology and behaviour, 51, 1-13.
[4] MaxVandaag (2019). We krijgen dagelijks te maken met nudging, maar wat is het eigenlijk?. Geraadpleegd via: https://www.maxvandaag.nl/sessies/themas/consument/we-krijgen-dagelijks-te-maken-met-nudging-maar-wat-is-het-eigenlijk/
[5] MeBeSafe. Cyclists nudged by what they only can see – even if they don’t. https://www.mebesafe.eu/cyclists-nudged-by-what-they-only-can-see-even-if-they-dont/
[6]Mebesafe. Geraadpleegd via: https://www.mebesafe.eu/infradriver-nudge/
[7]Movkvitch, K. (2014). The road design tricks that make us drive safer. BBC. Geraadpleegd via: https://www.bbc.com/future/article/20140417-road-designs-that-trick-our-minds
[8]Nieuwenhuis, M. (2016). Nijntje doet hardrijders vertragen. HLN. https://www.hln.be/buitenland/nijntje-doet-hardrijders-vertragen~ab40165b/
[9]Orgeon State Univerity (2017). Traffic signal countdown lead to improved driver responses. Geraadpleegd via: https://today.oregonstate.edu/news/traffic-signal-countdown-timers-lead-improved-driver-responses
[10]Sokol, K. (2017). Vijf voorbeelden van “nudging”, een psychologisch principe dat u maar al te goed kent. vrt nws. Geraadpleegd via: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2017/10/09/nobelprijs-economie-voor–nudging—een–psychologisch-principe-/
[11]Tour de Force (2020). Inspiratiegids Nudging & Fietsen. Geraadpleegd via: https://www.fietsberaad.nl/CROWFietsberaad/media/Kennis/Bestanden/Inspiratiegids_Nudging___Fietsen.pdf?ext=.pdf
[12]van Mierlo, M. en de Waal, V. (2019). Nudge met dynamisch licht voor veiliger verkeersgedrag. Heijmans Infra B.V.. Geraadpleegd via: https://www.verkeerskunde.nl/sites/default/files/users/user90/Paper%20%20-%20Nudging%20met%20dynamisch%20licht%20voor%20veiliger%20verkeersgedrag%20Milou%20van%20Mierlo%20(1).pdf
[13]Verkeersnet. (2018). ‘Fietsers zijn te sturen naar alternatieve route met quiz-element’. https://www.verkeersnet.nl/fiets/27589/fietsers-te-sturen-naar-alternatieve-route-met-quiz-element/?gdpr=accept
